ΗΠΑ και Ρωσία αντάλλαξαν κατασκόπους στη Βιέννη

Η πρώτη ανταλλαγή κατασκόπων ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία από την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου σημειώθηκε χτες σε ευρωπαϊκό έδαφος. Δέκα άνθρωποι, που συνελήφθησαν πρόσφατα και ομολόγησαν στις ΗΠΑ ότι κατασκόπευαν υπέρ της Ρωσίας, ανταλλάχθηκαν με τέσσερις φυλακισμένους για κατασκοπία υπέρ της υπερατλαντικής χώρας στη Ρωσία.
Την τελευταία φορά που είχε σημειωθεί κάτι ανάλογο ήταν το 1986, όταν οι ΗΠΑ αντάλλαξαν στη γέφυρα που τότε χώριζε το δυτικό από το ανατολικό Βερολίνο έντεκα κατασκόπους με εννιά συναδέλφους τους της άλλης πλευράς, ανάμεσά τους και ο Νάθαν Σαράνσκι, ο οποίος ήταν επικριτής του κομμουνιστικού καθεστώτος και διετέλεσε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης του Ισραήλ από το 2001 μέχρι το 2003.

Η χτεσινή επιχείρηση έγινε αστραπιαία και υπό πλήρη μυστικότητα. Ενα αμερικανικό και ένα ρωσικό αεροπλάνο, που απογειώθηκαν από τη Νέα Υόρκη και τη Μόσχα αντίστοιχα, προσγειώθηκαν στο αεροδρόμιο της Βιέννης και στάθμευσαν το ένα δίπλα στο άλλο, ενώ η ανταλλαγή ολοκληρώθηκε μέσα σε μιάμιση ώρα. Οι διαπραγματεύσεις, πάντως, για την ανταλλαγή διέρρευσαν την Τετάρτη στα διεθνή ΜΜΕ από τον Ιγκόρ Σουτιάγκιν, ο οποίος ανταλλάχθηκε από τη Ρωσία μαζί με τους Αλεξάντερ Ζαπορόντσκι, Σεργκέι Σκρίπαλ και Γκενάντι Βασιλένκο.

Οι τέσσερις από τη Μόσχα

Ο Σουτιάγκιν, Ρώσος ερευνητής, ειδικευμένος στα πυρηνικά όπλα, συνελήφθη το 1999 και καταδικάστηκε το 2004 σε κάθειρξη 15 ετών για κατασκοπ ία υπέρ των ΗΠΑ, στις οποίες αποκάλυψε μυστικά για πυρηνικά υποβρύχια και άλλα όπλα μέσω μιας βρετανικής εταιρίας. Ο Ζαπορόντσκι, πρώην συνταγματάρχης των Ρωσικών Υπηρεσιών Εξωτερικών Πληροφοριών, καταδικάστηκε το 2003 σε 18 χρόνια καταναγκαστικών έργων για κατασκοπία υπέρ των ΗΠΑ και είναι ο άνθρωπος που εξέθεσε ως πράκτορες της Ρωσίας τον πράκτορα του FBI, Ρόμπερτ Χάνσεν, και τον πράκτορα της CIA, Αλντριχ Εϊμς. Ο Σκρίπαλ, πρώην συνταγματάρχης των Υπηρεσιών Πληροφοριών του ρωσικού Στρατού, συνελήφθη το 2004 με την κατηγορία ότι αποκάλυψε τις ταυτότητες δεκάδων Ρώσων κατασκόπων που δρούσαν στην Ευρώπη στη βρετανική Υπηρεσία Πληροφοριών.
Μυστήριο καλύπτει την ταυτότητα του τέταρτου πράκτορα. Δεν έχει διευκρινιστεί αν ο Γκενάντι Βασιλένκο είναι ο πράκτορας που στρατολογούσε στις ΗΠΑ κατασκόπους για την KGB το '70 και το '80, αλλά συνελήφθη στην Κούβα το 1988 για επαφές με τη CIA. Το μόνο γνωστό στοιχείο για τον άνθρωπο που συμπεριελήφθη στους τέσσερις που ανταλλάχθηκαν είναι ότι πρόκειται για πρώην πράκτορα των ρωσικών Υπηρεσιών Πληροφοριών που συνελήφθη το 2005 για παράνομη οπλοκατοχή και όχι για κατασκοπία.
Η ανταλλαγή των κατασκόπων συμπίπτει χρονικά με το θάνατο σε ηλικία 53 ετών του Ρώσου διπλού πράκτορα Σεργκέι Τρετιάκοφ. Το αποτέλεσμα της αυτοψίας σχετικά με τα αίτια θανάτου του θα ανακοινωθεί στα τέλη του μήνα. Ο Τρετιάκοφ διετέλεσε υπαρχηγός της ρωσικής κατασκοπευτικής αποστολής στον ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη από το 1995 μέχρι το 2000, όταν αυτομόλησε στις ΗΠΑ έπειτα από την ανακάλυψη από τις ρωσικές αρχές ότι έδινε μυστικές πληροφορίες στην αμερικανική κυβέρνηση. Ο Τρετιάκοφ είχε δηλώσει ότι οι πράκτορες τους οποίους επόπτευε βοήθησαν τη ρωσική κυβέρνηση να υπεξαιρέσει 500 εκατομμύρια δολάρια από το πρόγραμμα «Πετρέλαιο αντί τροφίμων» που είχε επιβληθεί από τον ΟΗΕ στο καθεστώς του πρώην δικτάτορα του Ιράκ, Σαντάμ Χουσεΐν.

Η συμφωνία αποδίδει καρπούς

Την ίδια ώρα, ικανοποίηση επικρατεί στην Ουάσινγκτον για την αποτελεσματικότητα του προγράμματος ανταλλαγής πληροφοριών ανάμεσα στις ΗΠΑ και στην ΕΕ. Χάρη στη συμφωνία και σε στοιχεία που περιέχονται στο σύστημα για διατραπεζικές συναλλαγές, SWIFT, με έδρα τις Βρυξέλλες, τρεις άνθρωποι που θεωρούνται ύποπτα μέλη της Αλ Κάιντα και φέρονται να σχεδίαζαν βομβιστική επίθεση συνελήφθησαν την Πέμπτη. Πρόκειται για έναν Ουιγούρο από την Κίνα, έναν Ουζμπέκο και έναν Ιρακινό που συνελήφθησαν στη Νορβηγία και τη Γερμανία χάρη στο πρόγραμμα ανταλλαγής πληροφοριών, που εγκρίθηκε την ίδια ημέρα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.